Türkiye’de Noter Sorunu

Çağın Gerisindeki Noterlik Anlayışı

Ülkemizde e-imza ve e-devlet uygulamalarına geçildi ama hala e-noterlik uygulamasında 1 milim yol kaydedilemedi. Yurt dışında e-noter uygulaması var ve vatandaşlar bazı noter işlemleri için notere kadar gitmeden noterin internet sitesi üzerinden online işlem yaptırabiliyor ve online evrak tasdiki yaptırabiliyor. Noterler elektronik imza veya elektronik damga ile dijital sertifika üretip bir belgeyi online tasdikleyebiliyor. Pek çok ülkede avukat vekaletname ve azilname işlemleri online yapılıyor. Hatta ABD’de bazı eyaletlerde ve Estonya’da noterler kişiyle uzaktan video görüşme yoluyla kimlik teyidi yapıp her türlü belge düzenleyebiliyor ve tasdik edebiliyor. Pek çok ülkede kamu noterine ek olarak özel noterler de var.

ABD’de basit onaylama/tasdik türü noter işlerini FedEx ve UPS gibi kargo şirketleri ve bankalar dahi yapabiliyor. ABD’de kamu noterleri ise evrak tasdik işlemlerini harçsız olarak bedavaya yapıyor. Ama Türkiye’de özel noter olmadığı için herkes tekel durumundaki kamu noterlerine mecbur kalıyor ve en basit tasdik işlemleri için yüksek rakamlar ödüyorlar. Bunun sonucunda kalıplarla hareket eden noterler her zaman yaptıkları klasik işlemler dışında farklı tür bir evrak için talepte bulunursanız afallayıp kalıyorlar ve işlem yapmayı reddediyorlar. Biz uzlaşma için şüpheli veya sanıktan noter tasdikli taahhüt almaya çalıştığımızda veya düzenleme yerine onaylama şeklinde mal rejimi sözleşmesi yaptırmak istediğimizde 10 noterden 9’u bunu reddediyor. Vekaletname çıkartılması ise ülkemizde ayrı bir külfet. Vatandaşlar bizzat notere ya da konsolosluğa gitmeden maalesef vekaletname çıkartamıyor.

Yurt Dışında Vekalet Çıkartma Sorunu

Yurtdışında vekalet çıkartmak ise adeta zulüm durumundadır. Türk vatandaşları ve yabancılar yurt dışından vekaletname çıkartmak için konsolosluk randevusu alıp günlerce beklemek zorunda. Haftasonu konsolosluklar kapalı olduğu için haftasonu vekaletname çıkartmak mümkün değil. Çoğu ülkede sadece başkente Türk konsolosluğu bulunuyor. Bazı büyük ülkelerde ise sınırlı sayıda Türk konsolosluğu mevcuttur. Örneğin ABD’nin 50 eyaletinden yalnızca 8 tanesinde Türk konsolosluğu bulunmaktadır. Çin’de ve Kanada’da 3’er tane Türk konsolosluğu bulunmaktadır. Bu ülkede yaşayan kişiler eğer Türk konsolosluğu bulunmayan bir eyaletteyseler saatlerce araba kullanarak veya uçağa binerek başka bir eyalete gitmek zorunda kalmaktadır. Sırf bu külfete katlanmamak için Türkiye’de yasal işlem yapmaktan vazgeçen çok sayıda müvekkillerimiz olduğunu da ayrıca belirtelim.

Vekaletnamede Noter Zorunluluğu

Eski hukuk muhakamesi kanunumuz olan  HUMK’ta vekaletmenin noterde yapılması geçerlilik şartı değil ispat şartıydı. Nitekim HUMK 65 “Katibiadil, nahiye meclisi veya ihtiyar heyeti veyahut sulh hakimi tarafından imzası musaddak (tasdiklenmiş) bir vekaletname ile vekaletini ispat etmeğe . . . .”  demekteydi. Ancak HMK’yı yazan muhterem profesörlerimiz dava vekaleti için HUMK’ta olmayan noterde düzenlenme şartını HMK’ya koymuşlardır. Avukatlık Kanunu ve Noterlik Kanunu avukat vekaletinin noterde yapılmasını zorunlu tutmadığı halde ve hiç gereği yokken HMK madde 76’ya “Avukat, açtığı veya takip ettiği dava ve işlerde, noter tarafından onaylanan ya da düzenlenen vekaletname . . . . ibraz etmek zorundadır.” şeklinde bir madde ekleyerek vekaletname çıkartmayı hem avukatlar hem vatandaşlar için çile haline getirmişlerdir. Vatandaş isterse bir milyonluk TL’lik senedi noterin dahli olmadan imzalayıp borça altına girebiliyor ama noter araya girmeden kendi başına avukata dava yetkisi veremiyor. Vatandaş ahzu kabz yetkisi içermeyen bir vekaletname çıkartmak için dahi notere gitmek zorunda kalmaktadır.

Çözüm Önerimiz

Noterlik Kanunu baştan sona yenilenmeli ve özel noterliğin önü açılmalı ve ayrıca e-noterlik hizmetlerini mümkün kılan düzenlemeler yapılmalıdır. Vatandaşlar ve yabancılar avukat vekaletnamesi çıkartmak veya avukat azletmek için notere veya konsolosluğa gitme külfetinden kurtarılmalıdır.